www.setidava.fora.pl

Adamus

Konin – miasto na prawach powiatu w środkowej Polsce, położone w Dolinie Konińskiej nad rzeką Wartą, we wschodniej części województwa wielkopolskiego. Siedziba powiatu konińskiego. W latach 1975–1998 stolica województwa konińskiego. Według danych z 2008 roku, miasto posiada 79 829 mieszkańców.

Konin jest największym ośrodkiem przemysłowym Konińskiego Zagłębia Węgla Brunatnego. Obecność złóż węgla brunatnego w pobliżu miasta zadecydowała o powstaniu Zespołu Elektrowni Pątnów-Adamów-Konin, który dostarcza ok. 8,5 procent wytwarzanej w Polsce energii elektrycznej. 3 spośród 4 elektrowni należących do Zespołu położone są na obszarze Konina.
W Koninie znajduje się port rzeczny łączący miasto z Morzem Bałtyckim.

Szlak bursztynowy w Wielkopolsce Wschodniej i na Kujawach.

Koło wozu rzymskiego

Dla starożytnych cywilizacji bursztyn był niezwykle fascynujący. Bałtyckie złoto znane było nie tylko w Rzymie i Grecji, ale także w Babilonie i Egipcie. Tales z Miletu przypisywał bursztynowi... posiadanie duszy. Wnioskował to na podstawie obserwacji naelektryzowanego bursztynu, przyciągającego do siebie drobne ciała, elektryzującego się ujemnie bardzo korzystnie dla człowieka. Nazwa elektryczność pochodzi od greckiego słowa elektron, oznaczającego bursztyn. Najstarsze szlaki bursztynowe kształtowały się już w epoce brązu (1700-650 p.n.e.). W III w. p.n.e. szlak bursztynowy do brodu na Wiśle w Otłoczynie spopularyzowali Celtowie a po nich (I-IV w. n.e.) przejęli go i rozwinęli Rzymianie.

Szlak Bursztynowy przez Polskę.

Nie istniał jeden ściśle wytyczony trakt łączący Cesarstwo Rzymskie z terenami nadbałtyckimi. Szlaki te rekonstruuje się na podstawie znalezisk archeologicznych. Wyznaczają je skupiska osadnicze i ciągi rzeczne, łatwiejsza możliwość przeprawy przez bród dużych rzek a przede wszystkim przedmioty wymiany handlowej, zwłaszcza rzymskie importy (naczynia z brązu, szkło, ceramika i numizmaty). Szlak bursztynowy połączył wybrzeże Adriatyku i Bałtyku, Cesarstwo Rzymskie z nieznanymi krainami dalekiej Północy, tajemniczym Barbaricum. Szlak obsługiwał również zaopatrzenie Rzymian w skóry, futra, ryby, miód a także sól i pierze. „Towarem”, w który obfitowały tereny „Barbaricum” byli niewolnicy, mogli oni sami nieść inne towary. Sprzedawano więc jeńców a nawet członków własnego plemienia. Dla osad z nad Tążyny i Wisły było to szansą rozwoju i kontaktu ze światem, uczenia się od nich. Spowodowało to rozwinięcie w ramach grupy przeworskiej tzw. grupy kruszańskiej (nazwa od miejscowości Krusza Zamkowa. Grupa ta znała już koło garncarskie i charakteryzowała się wysokim poziomem metalurgii, używała żarna do produkcji mąki, pojawiły się nowe obrządki religijne. Znajdywanie monet rzymskich w Otłoczynie świadczy o bardzo ożywionych stosunkach handlowych przy okazji sprowadzania bursztynu.

Szlak bursztynowy prowadził z Akwilei nad Adriatykiem przez Przełęcz Piro (Hrusica – 867 m n.p.m.), Emone (Lublana), Poetoovio (Ptuj), Scarabantie (Sopron) i punkt wypadowy z Imperium Rzymskiego na tereny barbarzyńskie – leżące na „limesie” miasto Carnuntum a dalej przez naddunajskie faktorie, Czechy i Morawy, Bramę Morawską na Śląsk do Wrocławia lub Opola nad Prosnę na Kalisz. Stąd droga prowadziła w górę Swędrni do Powy lub Czarnej Strugi i z biegiem tej rzeki do przeprawy przez rzekę Wartę w rejonie Konina a dalej wzdłuż rzeki Noteć nad Jezioro Gopło do Kruszy Zamkowej i wdłuż rzeki Tążyny do Otłoczyna. Cytowane studia wniosły szczegółowy wizerunek kujawskiego odcinka szlaku.Jego przebieg wyznaczają m.in. "wysepki osadnicze", zajmujące powierzchnie o średnicy 1,5-2,5 km, rozmieszczone w regularnych odstępach mniej więcej około 20 km od siebie. W sumie na odcinku Konin – Otłoczyn spotykamy pięć takich skupień; zlokalizowanych w rejonie Paniewa, Kościeszek, Kruszy Zamkowej oraz Gąsek i Opok.

Poszczególne skupienia, a ściślej biorąc ich osady centralne pełniły funkcje punktów etapowych, tj. punktów zatrzymania się wędrujących szlakiem bursztynowym podróżnych, gdzie mieściły się też stacje wymiany towarów. Ostatnim jednym z kluczowych punktów w organizacji kujawskiego odcinka szlaku bursztynowego – w jego najbardziej znanej, złożonej wersji; ze schyłku starożytności – jest przeprawa w Otłoczynie. Przeprawa kończy fragment szlaku zawartego pomiędzy Wartą a Wisłą, którego centralny system osadniczy usytuowany był w rejonie Kruszy Zamkowej koło Inowrocławia. System ów w efekcie najnowszych badań prof. Aleksandry Cofta-Broniewskiej można identyfikować ze znanym z przekazu Ptolemeusza emporium Askaukalis. Z rejonu emporium znane są najbardziej złożone kompleksy źródeł dokumentujących miejscowe bursztyniarstwo. Liczne znaleziska przedmiotów oraz pochówków z czasów rzymskich wskazują na to, że rejon Konina także był ważnym punktem na trasie szlaku bursztynowego. Według badań prof.Aleksandry Cofta-Broniewskiej to właśnie Konin należy utożsamiać z Setidavą.
Początki miasta.
Pierwsza wzmianka o mieście Koninie (wójcie Gosławie z Konina) pochodzi z 1293 r. Konin był początkowo osadą na wyspie wśród rozlewisk Warty strzegącą brodu a następnie mostu (pierwsza wzmianka z 1328 r.) na szlaku między Kaliszem a Kruszwicą. Miasto zostało zniszczone przez Krzyżaków w 1331 r., następnie odbudowane na polecenie Kazimierza Wielkiego w latach 1333-1370. Wtedy to zostało otoczone murem i stało się siedzibą powiatu sądowego (starosta rezydował w obecnie już nie istniejącym zamku). Miasto dobrze rozwijało się w XV i XVI w.

W XVII w. nadeszło pasmo klęsk: epidemia (1628-1631), seria pożarów oraz okupacja i złupienie miasta przez Szwedów (1655).

Do 1793 Konin leżał w województwie kaliskim, w wyniku II rozbioru Polski znalazł się na obszarze zaboru pruskiego, od 1795 w departamencie kaliskim Prus Południowych, a po 1807 w departamencie kaliskim Księstwa Warszawskiego. Po kongresie wiedeńskim Konin znalazł się w województwie kaliskim Królestwa Polskiego, a po 1837 w guberni kaliskiej. W latach 20. XIX wieku powstało wiele nowych budynków. Ostatecznie rozebrane zostały resztki zamku, a w jego miejscu powstała dzielnica żydowska. W czasie powstania styczniowego w 1863 w okolicy miało miejsce kilka potyczek i bitew; po powstaniu miasto zostało objęte represjami władz rosyjskich.

W okresie popowstaniowym miasto rozwija się pomyślnie. Powstaje fabryka maszyn rolniczych i inne, drobne zakłady. Już w 1905 uruchomiona została centrala telefoniczna. Zabudowa sięgała poza średniowieczne granice. Rozrastają się przedmieścia: Kaliskie, Kolskie i Słupeckie. Trwał proces brukowania ulic, a od 1916 (wybudowanie elektrowni miejskiej) elektryfikacji miasta.

Czasy współczesne
11 listopada 1918 miała miejsce strzelanina na Placu Wolności w Koninie. W tym dniu budynek szkoły handlowej, znajdującej się w kamienicy Zemełki, został przejęty przez POW. Wiadomość ta zgromadziła tłum uczniów przed budynkiem. W tym czasie żołnierze POW udali się do gmachu starostwa z prośbą o wydanie broni. Jeden z niemieckich urzędników zadzwonił do koszar z prośbą o interwencję. Przybyli żołnierze, zastawszy tłum na placu otworzyli w jego kierunku ogień. W wyniku salwy zginęło 5 osób, a dwie następne zmarły w szpitalu. Pogrzeb ofiar przerodził się w dużą manifestację uczuć patriotycznych. W 1984 na kamienicy osłonięto tablicę ku czci ofiar.

Po odzyskaniu niepodległości Konin był kilkunastotysięcznym miastem powiatowym położonym na uboczu uczęszczanych szlaków komunikacyjnych. Ożywienie gospodarcze przyniosła budowa linii kolejowej Poznań–Kutno oraz kanału Warta–Gopło (lata 20.).

W czasie II wojny światowej Konin był siedzibą niemieckich władz powiatowych i należał do ziem włączonych do terenów III Rzeszy (jako część Kraju Warty). W czasie okupacji Niemcy dokonali w okolicznych lasach eksterminacji ludności żydowskiej, która w 1939 r. stanowiła ok. 21% ogółu mieszkańców miasta.

Po wojnie miasto bardzo się rozwinęło pod względem liczby ludności i obszaru – miało to związek z odkryciem w okolicy złóż węgla brunatnego i powstaniem kopalń, elektrowni oraz huty aluminium, jak również szeregu zakładów pomocniczych (takich jak np. Fabryka Urządzeń Górnictwa Odkrywkowego).

Konin był stolicą województwa konińskiego w latach 1975-1998. Od 1 stycznia 1999 r. jest siedzibą powiatu grodzkiego.
Starówka
(część Konina położona na lewym brzegu Warty)

Słup Milowy – najstarszy znak drogowy w Europie Środkowo- Wschodniej. Mieści się przy kościele św. Bartłomieja na konińskiej Starówce. Inskrypcja na nim głosi, że został ufundowany przez komesa Piotra Włostowica w 1151 r. Pierwotnie (do 1828 r.) umiejscowiony był w okolicach konińskiego zamku na obecnym Pl. Zamkowym, dawniej zwanym Rynkiem Garncarskim. Wskazywał połowę drogi z Kalisza do Kruszwicy.
Kościół św. Bartłomieja, gotycki, o układzie bazylikowym, trójnawowy. Pochodzi z XIV w. Od południowej strony kaplice gotycka NMP i renesansowa koninianina Jana Zemełki, w której znajdują się bogato intarsjowane stalle z ornamentami roślinnymi, ptakami i jednorożcami oraz gotycka rzeźba Matki Boskiej z XVI w. W kruchcie bocznej z 1866 r. znajduje się gotycka kropielnica. Sklepienia: siatkowe w prezbiterium i gwiaździste w nawach. Polichromię i witraże wykonał w latach 1904-1910 Eligiusz Niewiadomski, późniejszy zabójca pierwszego prezydenta RP Gabriela Narutowicza. Drzwi frontowe posiadają brązowe maszkarony z XV w., w kształcie lwich głów. Kościół przyozdobiony jest pomnikami:
epitafium Mikołaja Grochowskiego, wykonane z alabastru,
pomnik Stanisława Przyjemskiego, marszałka wielkiego koronnego, styl późnorenesansowy,
pomnik Krzysztofa Przyjemskiego,
krzyż kamienny, wmurowany w północnej skarpie, wykonany z piaskowca, jeden z kamieni milowych na drodze Kalisz – Kruszwica.
W skarbcu kościelnym znajduje się kielich z 1536 r., wykonany przez konińskiego mistrza złotnika – Bartłomieja. W pobliżu znajdują się dzwonnica z 1878 r. oraz słup koniński.
Dzwonnica kościoła św. Bartłomieja z 1878 r., ufundowana przez koninianina Walentego Modrzejewskiego
Plebania kościoła farnego, wybudowana w stylu klasycystycznym w pocz. XX w., ozdobiona pilastrami jońskimi.
Zespół klasztorny oo. Reformatów:
Klasztor oo. Franciszkanów i oo. Reformatów, wybudowany w 1733 r., na planie podkowy, z wirydarzem pośrodku. Posiada dwie kondygnacje, oddzielane gzymsem kordonowym. U zbiegu skrzydeł północnego i wschodniego znajduje się rotunda na cokole (pierwotnie biblioteka).
Kościół św. Marii Magdaleny, wybudowany w 1727 r. Barokowy. Posiada jedną nawę i trzy późnobarokowe ołtarze z połowy XVIII w. W kościele znajdują się też dwie zabytkowe rzeźby: ludowa Pieta Chrystusa Frasobliwego z 1430 r. oraz gotycka Madonna z Dzieciątkiem z 1490 r.
klasycystyczny ratusz, zaprojektowany przez Andrzeja Pelletiera, został wybudowany między 1796 a 1803 na ówczesnym rynku, o średniowiecznym układzie urbanistycznym i kształcie mocno wydłużonego wrzeciona na osi N-S. Ze względu na ograniczoną szerokość rynku, rozchodzące się jezdnie, przyległe do ścian ratusza, "uformowały" nietypowe ustawienie bocznych ścian i dlatego rzut tego 2-kondygnacyjnego budynku ma kształt trapezu. Dach jest 4-spadowy, pokryty dachówką, ale przez nietypowy rzut posiada unikatowe połacie boczne – płaszczyzny prostokreślne o kształcie paraboloid hiperbolicznych. Ratusz ma nadbudowaną osiemnastowieczną wieżą zegarową licowaną drewnem (zegar pochodzi z klasztoru w Lądzie). Fronton z 4 kolumnami doryckimi wielkiego porządku i trójkątnym tympanonem z herbem Konina. Wnętrza przyozdobione są witrażami z początku XX w., a sufit Sali Rady Miejskiej – stiukowym plafonem.
Jatki Miejskie, wybudowane w stylu klasycystycznym w początku XIX w., ozdobione kolumnadą w stylu doryckim. Obecnie pełnią funkcję sali ratuszowej
Synagoga, wybudowana w latach 1825-1829, nawiązuje w stylu do budowli bizantyjskich.Pierwotnie budynek stanowił bryłę na planie prostokąta. W 1883 roku do strony północnej na całej długości dobudowano dwukondygnacyjny element z przeznaczeniem na salę modlitw dla kobiet, a w części zachodniej przedsionek. Znajdowała się tam biblioteka miejska, która została przeniesiona na ulicę Dworcową.
Żydowski "dom nauki" ("bes medresz" – "bet ha-midrasz") znajdujący się obok synagogi, zbudowany w 1883 roku. Obecnie znajduje się w nim oddział Miejskiej Biblioteki Publicznej.
Rynek (dawniej zwany Rynkiem, Dużym Rynkiem, Rynkiem Pierwszym, obecnie Plac Wolności). Do 1786 r. na jego środku stał ratusz.
Kamienica Jana Zemełki, wybudowana w końcu XVI w. Była pierwszym murowanym budynkiem świeckim w mieście. Cechy renesansowe utraciła w kilku przebudowach. Dwukondygnacyjna, z dwuspadowym dachem. Sklepienia: beczkowe w sieni i piwnicach, a kolebkowo-krzyżowe w piwnicach i na parterze.
Gmach Starostwa Powiatowego w Koninie. Budynek o wyraźnych cechach klasycystycznych, kryty dachem naczółkowym, powstał w 1828 r. wg projektu architekta T. K. Pelletier'a, Budowniczego Obwodu Konińskiego. Miał być siedzibą władz rozległego obwodu konińskiego. Obwód tworzyły ówczesne powiaty koniński i pyzderski, z których w 1866 r., po reformie administracyjnej zaboru rosyjskiego, utworzono po raz pierwszy w historii powiaty kolski, turecki i słupecki. Powiat koniński wydatnie zmniejszono, a pyzderski zniknął na zawsze.
Kamienica klasycystyczna na narożniku Pl. Wolności i ul. Zofii Urbanowskiej ozdobiona pilastrami jońskimi oraz tympanonem z wieńcem i datą 1840. Przed II wojną światową mieścił się w niej Hotel Litewski.
Kamienica zwana "Grodzką" klasycystyczna z I poł. XIX w. na Placu Wolności, ornamentowana pilastrami jońskimi oraz ozdobiona gankiem z dwustronnymi schodami. W czasach carskich więzienie (więziono tam legendarnego kapucyna ks. Maksymiliana Tarejwę, dowódcę powstania styczniowego na ziemi konińskiej). Przed II wojną światową mieścił się w niej Hotel Polski.
Zajazd "Pod Jelonkiem" położony na skrzyżowaniu ul. Kolskiej i 3 Maja. Wybudowany w końcu XVIII w. Długi, narożnikowy, jednokondygnacyjny budynek z poddaszem posiadający skromne cechy klasycystyczne. Nad wjazdem na podwórze zachowany herb zajazdu – jelonek.
Zespół kamienic staromiejskich, dwu- i trzykondygnacyjnych, rzadziej jednokondygnacyjnych. Budowane od XVI do XX w. Większość zabudowy z początku i I poł. XIX w. W Rynku (obecnie Plac Wolności) 6 stylowych kamienic klasycystycznych, w dalszych okolicach klasycyzujące, np. stylowa kamienica rejenta Sikorskiego z II poł. XIX w., kamienica Essowej z ok. 1850 r., neoklasycystyczna kamienica "Stary Dom", kamienice przy ulicy 3 maja i na Placu Zamkowym.
Kościół ewangelicko-augsburski Świętego Ducha i jego plebania z XIX w.
Eklektyczny pałac E. Reymonda z 1880 r.
Budynek dawnego więzienia z XIX w., obecnie Centrum Kształcenia Ustawicznego
Dworek Zofii Urbanowskiej, pisarki, honorowej obywatelki miasta, z 2 poł. XIX w.
Park Miejski im. Fryderyka Chopina z poł. XIX w. Najstarszy park w mieście, posiada liczne okazy starego drzewostanu, zwierzyniec, place zabaw dla dzieci.
Elektrownia miejska, wzniesiona przez Niemców w 1916 r., dawniej mieszcząca również łaźnie
(źródło: Wikipedia)